گل سرخ و گلاب و مصارف گوناگون آن (7)

گل گلاب

يكي از خوشبوترين انواع گل سرخ بوده و به آن گل سرخ عطري، گل محمدي، و گل سوري هم مي‏گويند. گل دنبه همان گل سرخ سفيد ايراني است. همان گل درختي خوشبويي است كه در ادبيات فارسي همه جا هم‏نشين خار يا بلبل دانسته و به علت فراواني انواع آن در ايران، اين كشور با عظمت باستاني را كشور گل و بلبل لقب داده‏اند .

با اينكه اسمش گل سرخ است معذالك با گونه‏هاي مختلف به رنگهاي گوناگون: سفيد، زرد، صورتي، تا سرخ آتشين ديده مي‏شود، ولي هر قدر گلش سرخ‏تر باشد، تانن آن بيشتر بوده، و خواص دارويي آن بيشتر است .

چيدن غنچه‏هاي گل سرخ بايستي موقعي باشد كه غنچه رسيده و در شرف باز شدن است. پس از چيدن، گلبرگها را سوا میکنند و در سايه خشك کرده و بعد آن را در شيشه سر بسته نگاهداري می نمایند . بهترين گل سرخ آن است كه گلبرگ آن پس از خشك شدن كاملا قرمز بوده و طعم قابض، بوي خوش آن و خاصيت ضد عفوني كننده‏ي آن است و به همين جهت براي مسلولين داروي ارزنده‏اي مي‏باشد. گلبرگهاي گل سرخ براي درمان اسهالهاي مزمن، رفع ترشحات زنانه، اخلاط خونين و خونريزيهاي عادي تجويز مي‏شود.

گل سرخ مقوي روح، نشاط آور، ضد افسردگی و ضد عفوني كننده و مسهل خوبي است. چكاندن عصاره اون در بيني، سردرد را درمان مي‏كند.
گلبرگهاي خشك شده گل سرخ ، التيام دهنده زخم است. براي پايين آوردن تب مي‏توانيد از اون استفاده كنيد. ... گل سرخ تب را پايين مي‏آورد. پاشيدن گلبرگهاي خشك آن روي زخم، آنها را ضد عفوني كرده و التيام مي‏دهد. ضماد آن را جهت درمان زگيل و لكه‏هاي جلدي و روييدن گوشت تازه و تحليل ورمها توصيه كرده‏اند.

چیدن گل و گلابگیری در یکی از کارگاه های سنتی کاشان

گلاب

چون كه گل رفت و گلستان شد خراب
بوي گل را از چه جوييم، از گلاب

طبق مدارك موجود كه از منابع اروپايي در دست است، نخستين ملتي كه مبتكر گرفتن گلاب بوده و اصولا قرع و انبيق را اختراع كرد و عمل تقطير مايعات و اسانس كشي را معمول داشت، ملت ايران است. حكماي قديم يونان از صنعت گلابكشي و تقطير مايعات اطلاعي نداشتند، و تنها از عصاره مايع گلبرگهاي گل سرخ و جوشانده آن در روغن استفاده مي‏نموند و چون سهم اعظم علوم شيميايي امروز وابسته به تقطير است، به همين جهت ايرانيان سهم بزرگي در راه پيشرفت اين علم دارند و «جابر بن حيان صوفي» را به حق پدر شيمي لقب داده‏اند.

جلاب

جلاب با ضم جيم و تشديد لام، يكي از شربت‏هاي قديمي است كه از ساخته‏هاي داروسازان سنتي ايران جهت تقويت قلب و درمان خفقان و توحش و ماليخوليا و امثال آنها ترتيب مي‏دادند و دستور ساختن آن چنين بود. يك من نبات سفيد با شكر را گرفته، با سه من گلاب روي آتشي ملايم مي‏جوشاندند و كف آن را مي‏گرفتند تا ميزان آن به نصف برسد. بعد دو گرم زعفران را دركمي گلاب ساييده و در آن مي‏ريختند و بعد آن را در يك شيشه سر بسته ريخته نگاهداري مي‏كردند و در موقع مصرف آن را با يكي از عرقهاي بيدمشك يا عرق كاسني مخلوط كرده و در آن تخم شربتي، يا تخم ريحان يا اسفرزه ريخته مي‏نوشيدند.

- گلاب برای بیماری های گوارشی مانند نفخ، دل به هم خوردگی و اسهال مزمن مفید است.
- گلاب در رفع دردهای روماتیسمی نیز موثر است.
- از بُخور آن می توان برای درمان گلودرد و بیماری های تنفسی استفاده نمود.
- گلاب ، قلب و معده را تقویت می کند، اضطراب را از دل دور می کند.
براى معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خورانیدن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدرى كه تولید قى نموده و صفرا را خارج نماید.
- گلاب بهترین نوشیدنی برای کسانی است که دچار خونریزی سینه و گلو هستند.
- گلاب ناراحتی سینه را از بین می برد و از ابتلا به بیهوشی جلوگیری می کند.
- نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین مى برد و بدن را تقویت مى كند.
- بوییدن گلاب براى تقویت قلب و رفع بیهوشى و تقویت حواس باطنى مفید است.
- براى معالجه اشخاص گرما زده بهترین راه خورانیدن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدرى كه تولید قى نموده و صفرا را خارج نماید.
- نوشیدن و بوییدن «گلاب» سردرد را برطرف می کند، مخصوصا سردردى كه در اثر استنشاق هوای آلوده یا شنیدن سر و صدا باشد.

گلاب و مصارف آرایشی

استفاده ی دیگر آن جهت طراوت و تازگی پوست است؛ بدین گونه که پس از هر بار استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، گلاب را به پوست صورت بمالید.
در این حالت اسانس موجود درگلاب به سرعت جذب پوست می شود که با توجه به اثرات آن در افزایش جریان خون، باعث شادابی پوست می گردد. البته استفاده ی مداوم از این روش می تواند این اثرات مطلوب را ایجاد کند.
گلاب به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی کننده و هیدراته (آبدار) کردن برای پوست سر و مو مفید است.
برای این کار، با استفاده از یک قطره چکان، گلاب را روی پوست سر خود بریزید.

گلاب حتی برای رفع جوش های بدن نیز موثر است. برای این کار مقداری گلاب را با جوش شیرین مخلوط کنید تا خمیر نرمی به دست آید. سپس این خمیر را مدت یک ساعت یا تمام شب ( موقع خواب ) روی جوش های خود قرار دهید .

سایر خواص درمانی گلاب :

- به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی کننده و ضدمیکروبی، برای شست وشوی چشم مناسب است؛ البته گلابی که بدین منظور استفاده می شود، باید عاری از آلودگی ها و به اصطلاح استریل باشد. برای رفع خستگی و درد چشم نیز می توانید مقداری گلاب به پشت پلک های خود بمالید.
با توجه به گران بودن اسانس رز، متأسفانه بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی، حاوی اسانس مصنوعی رز هستند که خواص اسانس طبیعی را ندارند. همچنین اسانس های طبیعی که از گونه های متفرقه و غیراصلی رز تهیه می شوند نیز ممکن است خواص نام برده را نداشته یا به طور ضعیف دارای این خواص باشند.

گلاب با آئین های مذهبی همخوانی دیرینه ای دارد. به طور نمونه حدود یک قرن است که گلاب قمصر بر سر و روی دسته های سینه زنی ایام سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) پاشیده می شود. هم چنین هر ساله کعبه را پس از پرده برداری با گلاب ایران شستشو می دهند.
کعبه را گفتم که این عطر دل انگیز از کجاست
هاتفی گفتا که بی شک از گلاب قمصر است

از تقطیر مجدد گلاب، فرآورده ای به دست می آید که به آن « گلاب دو آتشه » می گویند. اگر مجداً گلاب دو آتشه را تقطیر کنند گلاب غلیظی از نظر اسانس به دست می آید که فوق العاده معطر بوده و در حقیقت گلاب ناب و خالص است.
* در طب سنتی گلاب به عنوان گرمی شناخته می شد که PH خون را به سمت قلیایی می برد.
در گذشته گلاب در طب سنتی مصارف درمانی بسیاری داشته است. به عنوان مثال دندان درد را با چکاندن چند قطره گلاب روی دندان پوسیده تسکین می بخشیدند.

اثرات مفید گلاب بر پوست بدن
یکی از مهم ترین کاربردهای گلاب، جهت مواظبت از پوست است. گلاب برای انواع پوستها به خصوص پوست های خشک و حساس مناسب است. یکی از موارد استفاده ی گلاب جهت پاک کردن پوست می باشد و می توان به جای محصولات شیمیایی پاک کننده، از آن استفاده کرد. گلاب(ROSE WATER) از تقطیر گل محمدی (ROSADAMASCENA) به دست می آید که از نظر عطر در میان سایر گل ها ممتاز است و خواص درمانی فراوانی دارد.

گل محمدی از خانواده ی گل سرخ با گل برگ هایی به رنگ صورتی است. این گل ها در خرداد ماه ظاهر می شوند و در همین ماه است که گلاب گیری انجام می پذیرد. گل محمدی رایحه ی خوشی دارد و گلاب نیز همین رایحه ی خوش را در خود تثبیت می کند.
براساس مدارک جدید، ایرانیان اولین قومی بودند که از «گل سرخ»، اسانس و گلاب را به روش تقطیر به دست آوردند و سپس این فن را به سایر نقاط دنیا انتقال دادند. «ابن سینا» دانشمند بزرگ ایرانی، تحقیقات وسیعی در مورد استخراج اسانس ها به روش تقطیر داشته است. نام گلاب با فرهنگ سنتی و باورهای مذهبی مردم نیز درآمیخته است. گلاب خاص ایران است و جالب آن که فقط در شهر کاشان به عمل می آید.
نقل از :
www.tebyan.net/.../herbs/2006/5/4/17211.html‎

توی ادویه مخلوط پلویی از گل سرخ هم استفاده میکنیم . مخصوصا برای لوبیا پلو و خورش قیمه و قیمه پلو و باقالی پلو همراه با دارچین و نیز ادویه پلو ....خیلی خوشمزه میشه . فراوموش نکنین : همین چند خط ناقابل (فقط نوشته های خودم رو عرض میکنم ! ) رمز و راز یک قیمه ویا لوبیا پلوی خوشمزه است !!!

ضمنا محض اطلاع - اضافه کنم که گل سرخ دو نوع است :

یکی گل قمصر کاشان است که به قول کارن عزیز ( خاصیت گلاب به روتون !!! ) مسهل داره که دکتر ها دم جوشش رو برای افزایش متابولیسم تجویز می کنن و یکی هم گل سرخ یا محمدی تبریزه که خاصیت قابض داره و عکس عمل می کنه ... !اگه برای مربا و دوغ و مصارف غیره هم استفاده میکنین - موقع خرید به این نکته دقت کنین ..... با شکر و گلاب و یخ و تخم شربتی و کمی زغفرون دم کرده - شربت خوشمزه ای میتونین برای روزهای گرم تابستون تهیه کنین .... و سفره هاتون رو با اون مزین کنین ... نوش جان !

لینک انواع ادویه جات و عرقیات در تالار گتمان سفره خونه :

http://forum.sofrehkhune.com/forum322/thread1741.html